Praten over het leven, niet er overheen

Sire is een campagne gestart om mensen bewust te maken meer over de dood te praten met elkaar. ‘De dood, praat erover, niet er overheen’ Het gesprek wordt gemeden. Wij voelen ons niet gemakkelijk bij dit onderwerp. Reageren is lastig. Vaak vervallen wij in een bepaalde dooddoener. Op de website van Sire (https://dedoodpraaterover.sire.nl/pers-en-contact) wordt een aantal bekende reacties op verdriet verwoord. Hier volgen er een paar van die zgn. ‘dooddoeners’.

– Het heeft zo moeten zijn
– Daar is nog tijd genoeg voor
– Hé, het leven gaat verder
– Ach Joh, jij bent zo weer de oude
– Ook wel even fijn om er niet mee bezig te zijn
– Gelukkig was het geen directe familie
– Ach jij gaat nog lang niet dood
– Ik weet precies hoe je je voelt
– Kunnen wij het over iets gezelligers hebben
– Gecondoleerd en tot maandag
– Ach op zich wel een mooie leeftijd

Wat is het moeilijk om de juiste woorden te vinden. Je kunt nog beter niets zeggen. Maar dat kan ook niet altijd. Waarom is het gesprek over verlies, tranen en sterven zo lastig? Het raakt een diepere laag in onszelf. Tranen roepen vragen op. De confrontatie met de dood van geliefden dwingt tot een passende reactie die niet direct voor handen is. We kunnen het niet aan.

In de media wordt ongevraagd de dood in beeld gebracht. Met een waarschuwing vooraf. Lijken op straat. Oorlogsslachtoffers, bebloed en verminkt. In de film wordt de dood niet geschuwd. Terwijl wij enerzijds wennen aan de beelden kunnen we anderzijds over de dood heel moeilijk een gesprek voeren. Tientallen jaren geleden leefden generaties samen met elkaar onder één dak, op de boerderij. Iedereen maakte alles mee. Er werden kinderen geboren en er stierven grootouders. De gemiddelde leeftijd was lager dan nu. Verdriet werd samen beleefd. De dood hoorde meer bij het leven. Toch werd ook toen veel gezwegen. Praten over de dood was en is lastig. Leren wij dit ooit?

Praten over de dood. Hoe doe je dat? Door ook te praten over het leven. Als dood ‘dood’ is, is er weinig dat opbeurt. Tijdens je leven praten over je dood houdt in dat je de realiteit onder ogen ziet. Niet als een struisvogel. Het einde komt voor iedereen. Maar er is meer. Er is een ander perspectief.

Bij het naderen van de dood is veel te leren, te geven, te ontvangen en te troosten. Wie gelóóft, weet meer. Op weg naar Pasen geloven wij dat er meer is dan opgaan, blinken en verzinken. Pasen geeft glans aan het leven van een mens die met Jezus verbonden is. Het gesprek mag gaan over dood èn leven. Praten over ziek zijn èn over heil. Spreken over zwakker worden èn nieuwe krachten ontvangen. Over schuld, verzoening èn vergeving. Met elkaar delen wat het is om te geloven in een nieuw leven na de dood. Ga het gesprek aan, dat is winst.

Mij trof de blik van een terminale stokoude man met een uitgemergeld lichaam, maar met stralende ogen. Hij verlangde naar zijn Heiland. We hadden eerder al veel gesproken over de dood èn het leven daarna. God voorbereid sterven. Dat doet leven.

Het leven leren kennen door de dood onder ogen te zien. Heel dicht leven bij Hem, die stierf èn opstond uit de dood. Jezus leeft en ik met Hem. Niet er overheen praten, maar erover. Over het leven en dus ook over de dood, als je nog leeft.